NAJCIEKAWSZE (I NAJWAŻNIEJSZE) KOMIKSY 2021 ROKU
Marcin Bałczewski
Komiks w 2021 roku niejedno ma imię. Przez ostatnie dwanaście miesięcy na polskim rynku pojawiło kilkaset tytułów. Nie był to rok przełomowy, choć pojawiło się kilkanaście ciekawych propozycji, z którymi warto się zapoznać.
11 września 2001. Dzień, w którym runął świat.
Baptiste Bouthier, Heloise Chochois, Non Stop Comics.
11 września oczami nastolatki. Minęło dwadzieścia lat od tragedii, na polskim rynku pojawił się francuski komiks o tych wydarzeniach. Ma on swoje wady, czasami operuje skrótem, momentami jest za bardzo subiektywny, jednak w ostateczności to zapis wydarzeń historycznych. Autorski pamiętnik. Reportaż naszych czasów, nie tylko skupiających się na zdarzeniu z 11 września. Kolejne niepokoje i wydarzenia we Francji czy Hiszpanii pokazują, że świat się zmienia. I ten świat właśnie pokazuje nam autorka.
Ars gratia artis. Malarstwo z dymkiem
Grzegorz Weigt, Wydawnictwo Kurc. Ciekawa zabawa z obrazami mistrzów. Odpowiedź na pytanie – co by było, gdyby obraz był fragmentem większej całości, dywagacja na temat tła, historii. Ponad dwudziestu artystów i ich dzieła, od XIV do XX wieku. Ciekawa koncepcyjna opowieść na nieco ponad stu stronach rodzimej produkcji.
Człowiek
Diego Agrimbau i Lucas Varela, Timof i cisi wspólnicy Nieco zapomniany, bo wydany tuż na początku roku, komiks s-f. Ziemia za 50 tysięcy lat. Ludzkość dawno już wymarła. Jedynie dwoje naukowców, Robert i jego żona June, pozostali na orbicie naszej planety w oczekiwaniu, aż ta ponownie nada się do zamieszkania. Pewien błąd spowoduje, że ich misterny plan nie uda się, a całość powędruje w kierunku klasyki w stylu Wyspa doktora Moreau. Robert wraz ze swoimi humanoidami rozpocznie dziwne rządy, mówiące o tym, kim jest człowiek i czym może być człowieczeństwo.
Dom
Paco Roca. Kultura Gniewu Hiszpański twórca, to mistrz opowieści sentymentalnych. Tym razem przenosimy się do rodzinnego, wakacyjnego domu, którego trójka dorosłych dzieci musi wysprzątać i przygotować do sprzedaży po śmierci ojca. Niesamowita opowieść pokazująca subiektywne odczuwanie rodziców, przeżywanie tych samych sytuacji w inny sposób przez rodzeństwo i masa wspomnień, które są coraz większą przeszłością. Historia o odejściu i wspomnieniach. Paro Roca tegoroczny rok może uznać za udany, na polskim rynku pojawiły się również jego Koleje losu (Timof Comics) opowiadające o hiszpańskich żołnierzach należących do tzw. dziewiątki, walczącej podczas II Wojny Światowej.
Dwaj bracia
Fábio Moon, Gabriel Bá, Mucha Comics. Adaptacja powieści brazylijskiego pisarza o losach rodziny, a w szczególności braci bliźniaków. Ciekawostka – za całością stoją bracia bliźniacy z Brazylii, który znani są głównie z produkcji superbohaterskich (jak Umbrella Academy). Dwaj bracia to klasyczna epopeja rodzinna, losy dzieci emigrantów z Libanu, którzy próbują ułożyć sobie w życie w rozwijającej się Brazylii.
Kroniki z młodości
Guy Delisle, Kultura Gniewu Guy Delisle to mistrz komiksowego reportażu. Jednak wszystko kiedyś się zaczyna – i o takim początku opowiada jego komiks. W tej opowieści od pracy w kanadyjskiej fabryce papieru. Obyczajowa opowiastka zarówno o poznawaniu życia, dojrzewaniu, jak pokazywaniu środowiska pracy. Praktycznie każdy komiks Delisle to „must have”. W 2021 roku Kultura Gniewu wydała jeszcze Shenzen – komiks, od którego zaczęła się cała komiksowa kariera.
LaoWai
Alcante, LF Bollée, Xavier Besse, Lost In Time Historyczna epopeja, a zarazem ciekawy materiał na film fabularny. Zderzenie cywilizacji europejskiej i azjatyckiej. Opowieść o dwóch żołnierzach – Francoi Montagne i Jacques Jordin, którzy w drugiej połowie XIX wieku udają się do Chin w kontyngencie wojsk francuskich i brytyjskich. Historyczny fresk pokazujący walkę, dyplomację, a w tle przejmowanie kontroli na rynku opium.
Miotacz śmierci
Daniel Clowles, Kultura Gniewu Clowles należy do najciekawszych amerykańskich twórców komiksu obyczajowego. Jego Ghost World czy Wilson doczekały się adaptacji filmowych. W swoim kolejnym komiksie, fantastycznie narysowanym (inspiracje komiksami superbohaterskimi z lat 40.) opowiada o winie, niemożliwości powrotu, smutku, rozdarciu. Tym razem bohaterem jest nastolatek, który otrzymuje moc i broń mogącą unicestwić wszystko – tytułowy miotacz śmierci. Wszystko to w oparach absurdu, dojrzewania, cierpienia. Jak zawsze w przypadku Clowlesa, warto.
Moonshadow
J.M. DeMatties, Jon J Muth, Mucha Comics Znany i ceniony za oceanem J. M. DeMetties chciał udowodnić, że jest scenarzystą nie tylko tworzącym opowieści o superbohaterach (takich jak między innymi Spider-Man). Stworzył niezwykle poetycki i wielowątkowy oraz filozoficzny traktat czerpiący garściami między innymi z Małego Księcia. W tej sposób powstała ponadczasowa baśń, której bohaterem jest młodziutki Moonshadow, hybryda ludzko-kosmiczna, młodzieniec, którego czeka wiele inicjacyjnych przygód na odległych planetach. Moonshadow to ponad pięćset stron komiksu wzbogaconego o opowiadanie ukazujące życie Moona w czasach dojrzałych. Wszystko to niezwykle narysowane przez równie uzdolnionego Jona J. Mutha.
Oleg
Fredrik Peeters, Timof Comics Oleg to rysownik komiksów z doświadczeniem, którego dopada kryzys twórczy. Swoje problemy łączy z zwyczajnym życiem rodzinnym, żoną i córką. Pseudo autobiograficzna opowieść, pokazująca zarówno siłę komiksu, jak ważność rodziny w świecie artysty. Niekiedy nieco denerwuje pycha i zrzędliwość autora, jednak w ostatecznym rozrachunku to ciekawa opowieść obyczajowa okraszona niezłą kreską.
Opowieść podręcznej
Margaret Atwood, Rene Nault, Wydawnictwo Jaguar Komiksowa adaptacja wstrząsającej powieści Margaret Atwood. Rene Nault na 240 stronach zmieściła niezwykłą historię podręcznej – służki w jednym z domów. Niedaleka przyszłość na terenie obecnych Stanów Zjednoczonych. Fundamentalna dyktatura powoduje, że społeczeństwo kształtowane jest według nowych zasad społecznych. Oschły, często zimny komiks, pokazujący cierpienie (nie tylko) kobiet. Warto wspomnieć również o innej adaptacji wydanej przez Jaguara w tym roku – Wielki Gatsby, z którym również warto się zapoznać.
Oszałamiające Bajki Urłałckie
Krzysztof „Prosiak” Owedyk, Kultura Gniewu Wybrany najlepszym polskim albumem komiksowym roku podczas Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi. Zbiór anegdotycznych, ironicznych, obrazoburczych historyjek stylizowanych na opowieści ludowe. „Prosiak” nie bierze jeńców – drwi z polskich przywar i naszej zaściankowości. A wszystko to w formie cytatów opartych wielokrotnie na klasycznych bajkach i baśniach. Warto nadmienić, że fragmenty komiksu znalazły się w raporcie Przykłady uprzedzeń i stereotypów w fantastyce wobec chrześcijan przygotowanym przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
Ostatni pisarz
Jan Mazur, Robert Sienicki, Kultura Gniewu Anegdotyczna opowieść o ostatnim pisarzu, który wyrusza w kosmiczną podroż, aby przy kosmicznym natchnieniu napisać dzieło życia. Jednak rzeczywistość weryfikuje te plany. Bardzo ciekawa wizualnie i niezła fabularnie, nieco ironiczna, rodzima produkcja, z którą warto zapoznać się nie tylko ze względu na jej hołd dla gatunku s-f.
Podróż siódma
Jon J Muth na podstawie Stanisława Lema, Wydawnictwo Literackie Z okazji Roku Lema na polskim rynku pojawiła się adaptacja tekstu pisarza, której podjął się wybitny rysownik Jon J. Muth. W warstwie fabularnej to wciąż groteskowo-ironiczna opowieść znana większości doskonale, dodatkowo okraszona fenomenalnymi rysunkami. Warto odświeżyć tekst, szczególnie, że wizualnie to bardzo przyjemna podróż.
Popioły
Alvaro Ortiz, Timof i cisi wspólnicy Siłą komiksu jest cisza, niedopowiedzenie. Zdolni rysownicy potrafią, niby bez wysiłku, poprzez kilka kadrów pokazać najszersze emocje. Polly, Mogo i Piter to przyjaciele, którzy nie widzieli się od kilku lat. Tym razem wspólnie podróżują w celu rozsypania prochów zmarłego przyjaciela. Niesamowita, inteligentna, wciągająca powieść drogi, która tradycyjnie zmieni bohaterów i prowadzi do zaskakującego zakończenia. Plus wiele dowcipnych anegdot między innymi związanych z pochówkiem. Bezsprzecznie najlepszy komiks mijającego roku – z jednej strony kameralny, oszczędny w środkach, z drugiej niezwykle inteligentny i wciągający.
Spider Man – Historia Życia
Chip Zdarsky, Mark Bagley, Egmont Dla wielu synonimem komiksu są opowieści o superbohaterach. Jest to oczywiście stwierdzenie krzywdzące, skupiające się na rynku komiksu amerykańskiego (gdzie nie brakuje perełek typu Sabrina Nicka Drnaso wydana w 2020 roku przez Kulturę Gniewu). Jednak i wśród opowiastek o facetach w trykotach znaleźć można takie, które warto przeczytać. Historia życia oparta jest na prostym koncepcie – co by było, gdyby herosi starzeli się jak prawdziwi ludzie. Tak oto otrzymujemy historię Spider-Mana, który w komiksie zadebiutował w latach 60. I poprzez kolejne dekady staje się coraz dojrzalszy (w każdej z dekad prezentowane są przełomowe chwile z komiksów z danego okresu). Dodatkowo w tle widzimy historię Ameryki od czasów wojny w Wietnamie do współczesności. Porządna lektura.
Szeryf Babilonu,
Tom King, Mitch Gerads, Egmont Amerykańcy twórcy, specjalizujący się w opowieściach o superbohaterach, tym razem opowiadają o traumie wojennej, która rozpoczyna się od przejęcia przez USA Bagdadu po zabiciu Saddama Husajna. Opowieść o glinie, Christopherze Henrym, który szkoli tutejszych policjantów, aby utrzymać porządek w mieście. W tle wpływowa Sofia, członkini Małej Rady Odbudowy. Obyczajowa opowieść o jednostkach, które próbują zmienić świat, mimo ciągłych niepowodzeń i porażek.
Tajemnicy kapelusz pana Pinon
Bartosz Szybor, Grazia La Padula, Timof i cisi wspólnicy Historia starca – Tolka poszukującego magika, który pozwoli mu wrócić do świata w kapeluszu. Tak naprawdę to znów o traumie wojennej, o utraconym dzieciństwie, poszukiwaniu magii, szczęścia, spokoju. Poza tym warto wspomnieć o innym komiksie do scenariusza Szybor – Jeśli zrobisz to teraz, to co będzie zaraz? (rysunki Piotr Nowacki, Kultura Gniewu) – ciekawa fabularnie, a głównie narracyjnie opowiastka z dobrą stroną graficzną.
Terra Incognita
Łukasz Ryłko, Kultura Gniewu Nieco pominięta w zestawieniach ciekawa historia wpisująca się w rok Stanisława Lema. Opowieść o robocie przebywającym w przedziwnym świecie. Ponad trzysta stron zabawy z motywami s-f, ciekawej narracji, opowieść o robocie (a być może człowiek zamkniętym w maszynie), który poznaje nieznany mu, dziwaczny, rządzący się własnymi prawami, świat.
Uwodzenie. Historia architektoniczno-kryminalna
Lucas Harari, Centrum Architektury Fascynacja termami doprowadzająca do szału? Opowieść o kolejnej perełce architektonicznej mieszczącej się w szwajcarskiej Vals. Wbrew tytułowi kryminału tu niewiele, ale fascynacji architekturą bardzo dużo. Centrum Architektury wydało kolejny komiks w bardzo ładnej szacie graficznej, nieco inny od poprzednich biografii, jednak także frapujący.
Więzień gwiazd
Alfonso Font, Elemental Klasyczny, oldschoolowy komiks autorstwa Alfonso Fonta, bliżej niedookreślona przyszłość, bohater – outsider i problemy, z którymi musi się borykać. Alfonso Font to mistrz s-f. Po Opowieści o niedoskonałej przyszłości czas na bardziej rozbudowanego fabularnie Więźnia gwiazd. Pod koniec roku wyszedł jeszcze jeden jego komiks Clarke & Kubrick, ale jeszcze nie udało mi się z nim zapoznać.
Wszędzie biały
Wilfrid Lupano, Stephane Fert, Timof Comics Dwóch cenionych twórców opowiada historię szkoły dla dziewczyn, która w 1832 roku postanowiła przyjmować również czarnoskóre uczennice. Wywołuje to oczywiście skandal i falę nienawiści. Po jednej stronie grupka nastolatek, po drugiej dojrzali biali mężczyźni. Dynamicznie opowiedziana historia, ciekawa zarówno narracyjnie, jak ilustracyjnie, opowiadająca o nietolerancji i pierwszych próbach emancypacji ciemnoskórych kobiet.
Wyjątkowe chwile ze sztucznymi brawami
Gipi, Timof i cisi wspólnicy Gipi należy do najważniejszych współczesnych twórców komiksowych, który przełamuje schematy narracyjne. Artysta w tym komiksie rozprawia się z problemem rodziców, ich chorobami i umieraniem. Opowieść o synku i matce przepełniony wieloma alegoriami i ciekawymi rozwiązaniami formalnymi w sferze wizualnej i tekstowej. Warto wspomnieć, że 2021 rok dla Gipiego w Polsce był dobry. Na rynku pojawiły się również Aldobrano (Kultura Gniewu, rysunki Critone) oraz Pewna historia (Timof), jednak to Wyjątkowe… pokazują w okazałości kunszt narracyjny autora.
Zdziczenie
Denis Bajram, Valérie Mangin, Thibauda De Rochebrune, Elemental Ciekawy, klasyczny, frankofoński s-f. Na bezludnej planecie rozbija się statek badawczy. Okazuje się, że glob jest zamieszkały przez ludzi, którzy nie pamiętają co się stało, skąd są, a opętani są pewną tajemniczą siłą. Niedługi, jednak dobrze skondensowana dawka z inteligentnym przesłaniem.
Trudno opisać wszystkie komiksy wydawane na naszym rynku. Zapewne warto sięgnąć również po takie tytuły jak Raport Brodecka, Mandioca, Korriganie, Studio Lain, Ptaszyna i Trawa, Centrala czy wydanego pod koniec roku Maska. Omnibus, Non Stop Comics. 2021 nie był przełomowy, ale był rokiem kilku perełek i kilkunastu ciekawych komiksów, również polskich autorów.
Marcin Bałczewski
Redakcja
Redaktor naczelny – Andrzej Strąk
Redaktor prowadzący – Mateusz Sidor
adres: Roosevelta 17, 90-056 Łódź.
telefon: 42 636 68 38
e-mail: redakcja@tygiel-kultury.pl
connect with us
